27 grudnia 1918 roku – Wybuch Powstania Wielkopolskiego

szef

27 grudnia 1918 roku – Wybuch Powstania Wielkopolskiego

 

27 grudnia 2017 roku

27 grudnia 1918 roku

W 1918 roku sytuacja na froncie wyraźnie wskazywała na rychłą klęskę Cesarstwa Niemiec. Gdy 11 listopada 1918 roku zostało podpisane zawieszenie broni między Cesarstwem Niemieckim a Ententą w miejscowości Compiègne we Francji w Wielkopolsce, będącej najważniejszą częścią zaboru pruskiego ruchy niepodległościowe polskie zaczęły niecierpliwie przygotowywać się do działania. Na początek grudnia zwołano do Poznania Sejm Dzielnicowy w którym uczestniczyli zarówno przedstawiciele ludności polskiej zamieszkującej ziemie zaboru pruskiego oraz delegaci środowisk polskich z Niemiec. Choć w założeniu obradujący nie mogli podjąć uchwały o oderwaniu się nawet najmniejszej części zaboru pruskiego i przyłączenia jej do Polski – taki warunek postawili Niemcy pozwalając na zwołanie sejmu – obradujący wyrazili jednak wolę powstania zjednoczonego państwa polskiego z dostępem do morza. W tej sprawie wysłano między innymi telegramy do prezydenta USA, premiera Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz premiera Republiki Francuskiej. Naczelna Rada Ludowa zaczęła negocjować z władzami niemieckimi i tworzyć zręby polskiej administracji na terenie Wielkopolski, Śląska i Pomorza.
26 grudnia 1918 roku do Poznania przybył Ignacy Jan Paderewski wielki pianista, kompozytor, patriota i mąż stanu. Był owacyjnie witany przez mieszkańców. Na jego cześć odbyła się w mieście manifestacja patriotyczna. Na ulicach pojawiły się flagi biało-czerwone oraz flagi państw Ententy. Tego samego dnia Ignacy Jan Paderewski wygłosił żarliwe przemówienie do swoich rodaków licznie zgromadzonych przed hotelem Bazar. Przemówienie zakończył słowami: „Niech żyje zjednoczona, wolna i wielka Polska z własnym wybrzeżem morskim”. Przemówienie zostało przyjęte wiwatem tłumu i ogromnym uniesieniem narodowym. Doprowadziło to do ruchów ze strony niemieckiej. Doszło do niemieckiej kontrmanifestacji, podczas której dochodziło do niszczenia polskich symboli narodowych. W atmosferze napięcia 27 grudnia 1918 roku doszło do rozpoczęcia walki około godziny 17.00 niedaleko budynku Prezydium Policji w centrum Poznania oraz w okolicach Hotelu Bazar, w którym zatrzymał się Paderewski. Natychmiast starcia ogarnęły cały Poznań. Tak zaczęło się powstanie wielkopolskie. Polacy szybko usunęli oddziały niemieckie z miasta. W następnych dniach powstanie objęło całą Wielkopolskę. Zacięte boje toczyły się pod Rawiczem, Nakłem, Szubinem. Powstańcy organizowali się w armię dokonując podziału frontu na kilka części w celu lepszego skoordynowania działań przeciw Niemcom. Od stycznia 1919 roku wojskami wielkopolskimi dowodził generał Józef Dowbor-Muśnicki, a władzami politycznymi kierował Wojciech Trąmpczyński. 18 stycznia 1919 roku dzięki wsparciu Romana Dmowskiego rozpoczęto w Paryżu rozmowy pokojowe, których celem było zakończenie walk i przyłączenie ziem zaboru pruskiego do odradzającego się państwa Polskiego. Mimo trwających negocjacji walki na froncie cały czas trwały. Na początku lutego francuski marszałek Ferdinand Foch wystosował notę do władz w Berlinie, w której groził wznowieniem walk na zachodzie, jeżeli Niemcy nie przerwą działań zbrojnych w Wielkopolsce. 16 lutego 1919 roku w Trewirze przedłużono rozejm między państwami Ententy a Niemcami, który zakładał również przerwanie walk na terenie Wielkopolski równocześnie uznając armię powstańczą za sojuszniczą armię aliancką. W wyniku działań zbrojnych zginęło ponad 2000 powstańców. Samo zaś powstanie było jednym z nielicznych, które zakończyło się sukcesem insurekcji.
Traktat pokojowy kończący Wielką Wojnę podpisany 28 czerwca 1919 roku w Sali Lustrzanej w pałacu wersalskim kończył wojnę z Niemcami. Rzeczypospolitej między innymi przypadała prawie w całości Wielkopolska z jej potencjałem gospodarczym i ludnościowym. Armia zaś powstańcza biorąca udział w walkach z zaborcą stała się jedną z najlepiej wyposażonych po włączeniu do Wojska Polskiego. Wkrótce po zakończeniu walk wiele oddziałów wysłano na wschód, gdzie włączyły się do walki z nawałą bolszewicką.
Skip to content