1 marca 1951 roku – wykonanie wyroku śmierci na członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
28 lutego 2018 roku
1 marca 1951 roku – Wykonanie wyroku śmierci na członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
Kiedy zakończyła się II wojna światowa? Świętuje się jej koniec 8 lub 9 maja w zależności od części Europy. Czy jednak dla Polski 1945 rok był końcem zmagań z okupacją? Nie, jeszcze raz nie. Okupacja niemiecka, nazistowska została zastąpiona drugą sowiecką. Tak więc choć działania zbrojne zakończyły się dla wielu polskich patriotów wojna wciąż trwała. Józef Szczepański ps. Ziutek żołnierz legendarnego, harcerskiego batalionu Kedywu Komendy Głównej AK kryptonim Parasol w ostatnim swym wierszu pod tytułem „Czerwona zaraza” oddał powszechne w społeczeństwie nastroje towarzyszące zbliżającej się w 1944 roku Armii Czerwonej maszerującej w kierunku przedwojennych granic Polski:
[…] Czekamy Ciebie czerwona zarazo,
Byś wybawiła nas od czarnej śmierci.
Byś nam, kraj przedtem rozdarłszy na ćwierci,
Była zbawieniem, witanym z odrazą […]
Polska pozbawiona niepodległości, satelita sowiecki, z odebraną ponad połową terytorium II Rzeczypospolitej stanęła w swych synach i córkach do walki. Tak na prawdę nie przerywając walki, gdyż dla wielu było to juz drugie spotkanie z sowieckim barbarzyństwem. Szacuje się, że w latach 1944-1963 w szeregach konspiracji skierowanej przeciwko okupacji sowieckiej Polski walczyło od 120 do 180 tysięcy osób w tym byli żołnierze Armii Krajowej i innych organizacji niepodległościowych. Ich walkę wspierały kolejne setki tysięcy cywilnych Polaków. Ostatni z żołnierzy niepodległościowego podziemia sierżant Józef Franczak pseudonim „Laluś” zginął w walce w 1963 roku. Przez dekady bohaterowie byli obśmiewani, opluwani i skazywani na zapomnienie. Zbigniew Herbert, który jako jeden z nielicznych polskich intelektualistów, troszczył się o krew przelaną w walce z komunistami, w obronie wolności przez „ostatnich leśnych” wielokrotnie podkreślał, że tym, którzy tak dzielnie zmierzyli się z losem, zachowali się mężnie, dali świadectwo należy się szacunek, który Polska Ludowa im odbierała. W 1992 roku w wierszu pod tytułem Wilki, tak określił los bohaterskich żołnierzy Rzeczypospolitej z lat 1944-1963 zgotowany przez komunistów:
Ponieważ żyli prawem wilka
Historia o nich głucho milczy
Pozostał po nich w białym śniegu
Żółtawy mocz i ślad ich wilczy. […]
Nie opłakała ich Elektra
Nie pogrzebała Antygona
I będą tak przez całą wieczność
We własnym domu wiecznie konać.
Dnia 1 marca 1951 roku w warszawskim więzieniu na Mokotowie, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu oficerów Wojska Polskiego, członków niepodległościowego IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Egzekucja rozpoczęła się o godzinie 20. Skazani byli kolejno podprowadzani na miejsce kaźni. Kat strzelał w tył głowy. Ciał zamordowanych nie wydano rodzinom. Pogrzebano ich w nieoznaczonym miejscu dając świadectwo tym działaniem swojej pogardy dla rodzin pomordowanych jak i dla samych skazanych. Rozstrzelani zostali: podpułkownik Łukasz Ciepliński – prezes IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, major Adam Lazarowicz, kapitan Józef Batory, porucznik Karol Chmiel, porucznik Mieczysław Kawalec, porucznik Franciszek Błażej i podporucznik Józef Rzepka. W 60. rocznicę tej zbrodni w roku 2011, na mocy uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, dzień 1 marca stał się świętem państwowym – Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Oto fragment ustawy z dnia 3 lutego 2011 roku:
W hołdzie „Żołnierzom Wyklętym” – bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawiali się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu – stanowi się, co następuje:
Art. 1. Dzień 1 marca ustanawia się Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
Art. 2. Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” jest świętem państwowym. […]
Na koniec: Idea ustanowienia takiego dnia powstała w 2009 roku, kiedy to organizacje kombatanckie skonsolidowane w obrębie Porozumienia Organizacji Kombatanckich i Niepodległościowych wysunęły inicjatywę upamiętnienia Żołnierzy Wyklętych w dniu 1 marca, który miał zostać nazwany Dniem Żołnierza Antykomunistycznego Podziemia. Oficjalny projekt ustawy powstał 26 lutego 2010 roku, wysunął go prezydent Lech Kaczyński a do sejmu wpłynął 1 marca tegoż roku. Ustanowienie nowego święta uzasadniano potrzebą wyrazu hołdu wobec męstwa i patriotyzmu zarówno aktywnie walczących żołnierzy jak i społeczności lokalnych.